| ضرورت آموزش فضائل فکری در آموزش الهیات |
| کد مقاله : 1034-4THEOCONF (R1) |
| نویسندگان |
|
حبیب کارکُن بیرق * استادیار، فلسفه تعلیم و تربیت، گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، ارومیه |
| چکیده مقاله |
| هدف این پژوهش تبیین ضرورت آموزش فضائل فکری در آموزش الهیات اسلامی است. بدین منظور از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. برخلاف معرفت‌شناسی تحلیلی که باورمحور است، معرفت‌شناسی فضیلت عامل‌محور است و به دو دسته کلّی اعتمادگرایی و مسئولیت‌گرایی تقسیم می‌شود. اعتمادگرایی، فضائل فکری را توانایی‌ها و قوای شناختیِ ذاتی همچون قوای حسّی، درون‌نگری و حافظه می‌داند، درحالی‌که مسئولیت‌گرایی، فضائل فکری را ویژگی‌های شخصیّتیِ شناختیِ اکتسابی می‌داند که باید با تمرین و تلاش فراوان از سوی عامل مختار به دست آیند. در این مقاله استدلال شده است که فضائل فکری که در معرفت‌شناسی تحلیلی بررسی می‌شود در تعالیم اسلامی نیز مورد عنایت قرار گرفته است؛ همچنین میان تفکّر انتقادی و فضائل فکری هم‌پوشانی وجود دارد. لذا گرچه تفکّر انتقادی در آموزش الهیات جایگاه ممتازی دارد، اما آموزش تفکّر انتقادی به خودی خود نمی‌تواند تضمین‌کننده عملیِ چنین تفکّری در زندگی و اجتماع باشد، زیرا چه بسیار کسانی که با تفکّر انتقادی آشنا هستند ولی عمداً آن را در جهت منافع خود به صورت غیراخلاقی به کار می‌گیرند. لذا باید کاربرد چنین تفکّری تبدیل به یک ویژگی مَنشی و شخصیتی شود، امری که فضائل فکری و معرفت‌شناسی فضیلت به دنبال آن است، یعنی می‌خواهد با فکر خوب زندگی خوب را رقم زند. به نظر می‌رسد آموزش فضائل فکری (با تأکید بر دیدگاه مسئولیت‌گرایی) در کنار تفکّر انتقادی در آموزش الهیات امری ضروری است و می‌توان با آموزش فضائل فکری تا حدّی بر مشکله قدیمی شکاف بین نظر و عمل فائق آمد و گام مهمی در بازدهی دروس الهیات برداشت. |
| کلیدواژه ها |
| معرفت‌شناسی فضیلت، فضائل فکری، تفکر انتقادی، مسئولیت‌گرایی معرفتی |
| وضعیت: پذیرفته شده |
